Τι είναι πραγματικά το αγχος στην ψυχολογια μας και πόσο παθολογικο μπορεί να γίνει για τον καθένα μας;

Στην ψυχολογια, το αγχος είναι το κεντρικό σύμπτωμα στις αγχώδεις διαταραχές. Σύμφωνα με την ψυχολογια, το άγχος αποτελεί προειδοποιητικό σήμα για επερχόμενο κίνδυνο.

Σε αντίθεση όμως με το φόβο που αποτελεί απάντηση σε απειλή γνωστή, εξωτερική, ορισμένη και μη συγκρουσιακή στη φύση της, το άγχος είναι απάντηση σε απειλή άγνωστη ή αμελητέα, εσωτερική, ασαφή ή συγκρουσιακή στη φύση της.

Στην ψυχολογία, το άγχος, όπως και ο φόβος, εκτός της ψυχολογικής διάστασης της αίσθησης τάσης, φόβου, τρόμου, εμπεριέχει και φυσιολογική διάσταση και γνωσιακή.

Αυτό στην ψυχολογία σημαίνει διέγερση του συμπαθητικού ανωτέρου νευρικού συστήματος με συμπτώματα ταχυκαρδία, ιδρώτα, τρόμο, δυσκολία στην αναπνοή, ναυτία, ζάλη και επηρεάζει τη σκέψη, την αντίληψη και τη μάθηση.

 Το άγχος τείνει να προκαλεί σύγχυση και παραμορφώσεις στο χώρο, στο χρόνο, στα πρόσωπα, αλλά και στο νόημα των γεγονότων. Τα αγχώδη άτομα άλλωστε παρουσιάζουν επιλεκτική προσοχή στην προσπάθειά τους να δικαιολογήσουν τις αντιδράσεις τους, επιλέγουν κάποια θέματα από το περιβάλλον και παραγνωρίζουν κάποια άλλα.

 Το άγχος λειτουργεί ως ένα βαθμό κατά τρόπο προσαρμοστικό προειδοποιώντας το άτομο προς την εκτέλεση πράξεων που αποτρέπουν τον κίνδυνο, όπως σε μια προετοιμασία για εξετάσεις, τρέξιμο για να προλάβουμε κάτι ή κάποιον κ.ά. 

Το άγχος θεωρείται παθολογικό και προκύπτει όταν μια αγχώδης διαταραχή δημιουργεί προβλήματα στην καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου, στην επίτευξη των στόχων του ή στη συναισθηματική του ηρεμία. Τρεις είναι οι κύριες θεωρητικές σχολές που έχουν συμβάλλει στην κατανόηση των αιτιών του άγχους:
1) ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Ο Φρόυντ στην πρώτη θεωρία του για το άγχος θεώρησε ότι το άγχος προέρχεται από απωθημένες σεξουαλικές ενορμήσεις, όπως φοβίες, υστερίες, ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση, ή αποτελεί το αποτέλεσμα της προσπάθειας του ατόμου να ελέγξει τη λίμπιντο, με διακοπτόμενο οργασμό, αποχή κ.ά όπως νευρασθένεια, υποχονδρίαση, αγχώδης νεύρωση. Όταν δηλαδή η λίμπιντο δεν εκτονώνεται με σεξουαλική επαφή, αλλά με αποχή ή άλλες σεξουαλικές πρακτικές όπως ο ανεσταλμένος οργασμός, και η απώθηση γίνει πιο αδύναμη από τις ενορμήσεις, τότε αυτές εισβάλουν στη συνείδηση με τη μορφή άγχους.

Στη δεύτερη θεωρία του υποστήριξε ότι το άγχος λειτουργεί αρχικά ως προειδοποίηση προς το «εγώ» ότι μια μη αποδεκτή παρόρμηση απειλεί να γίνει συνειδητή (προειδοποιητικό άγχος). Αν λειτουργήσει η απώθηση αποτελεσματικά η ψυχική ισορροπία αποκαθίσταται, αν αποτύχει κινητοποιούνται άλλοι μηχανισμοί άμυνας και δημιουργούνται τα συμπτώματα των διαταραχών.

Οι κρίσεις πανικού προκύπτουν ως αποτέλεσμα ανεπιτυχούς άμυνας ενάντια σε ενορμήσεις που προκαλούν άγχος, όταν σε ένα άτομο αναζωπυρωθούν άγχη της παιδικής ηλικίας (τραυματικό άγχος).

2) ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Υποστηρίζουν κυρίως ότι το άγχος είναι εξαρτημένη απάντηση σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα: π.χ.: ένα άτομο που έφαγε κάτι που τον πείραξε σε ένα εστιατόριο και έπαθε τροφική δηλητηρίαση, αν το ξαναπάθει μπορεί κοινητοποιώντας τον μηχανισμό άμυνας της γενίκευσης να μην εμπιστευτεί ξανά τροφές σε εστιατόρια. Με βάση την κοινωνική μάθηση θεωρείται ότι κάποια άτομα μπορεί να μάθουν να έχουν μια εσωτερική αντίδραση άγχους μιμούμενα τις αγχώδεις αντιδράσεις των γονιών τους.

Τα τελευταία χρόνια η γνωσιακή θεωρία αποδίδει τις μη φοβικές αγχώδεις καταστάσεις σε λανθασμένους, παραμορφωμένους ή αντιπαραγωγικούς τρόπους σκέψης, οι οποίοι προηγούνται των δυσπροσαρμοστικών συμπεριφορών.

Έτσι άτομα με αγχώδεις διαταραχές θεωρείται ότι υπερεκτιμούν τον κίνδυνο και την πιθανότητα βλάβης σε μια δεδομένη κατάσταση, ενώ αντίθετα υποτιμούν την ικανότητά τους να τα βγάζουν πέρα.

3) ΥΠΑΡΞΙΑΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Παρέχουν μοντέλα κυρίως για τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή.
Θεωρούν ότι το άγχος αποτελεί αντίδραση του ατόμου στο κενό της ύπαρξης και νοήματος. 4) ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ
Νευροανατομικές μελέτες, πειραματικές μελέτες, μελέτες βασιζόμενες στη χορήγηση ψυχοφαρμάκων, γενετικές μελέτες έδειξαν ότι συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος, νευροδιαβιβαστές, αλλά και γενετικά χαρακτηριστικά συμμετέχουν στη δημιουργία και την εκδήλωση του άγχους.
Πρέπει να τονιστεί ότι κάθε άτομο με παθολογικό άγχος πρέπει να ελέγχεται για την ύπαρξη οργανικής διαταραχής που θα μπορούσε να αιτιολογήσει τα συμπτώματα: υπερθυρεοειδισμός, νευρολογικές διαταραχές, καρδιακά αίτια, ενδοκρινολογικά, τοξίκωση ή στέρηση ουσιών, κ.ά.
Οι αγχώδεις διαταραχές είναι οι πιο συχνές διαταραχές στο γενικό πληθυσμό. Οι φοβίες είναι οι πιο συχνές αλλά σπάνια άτομα που έχουν απλές φοβίες προσέρχονται για θεραπεία για να τις ξεπεράσουν. 

Η διαταραχή πανικού και η ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή είναι η πιο συχνή μεταξύ των ατόμων που ζητούν βοήθεια.

Το DSM IV κατατάσσει τις εξής αγχώδεις διαταραχές:
1. Διαταραχή πανικού χωρίς αγοραφοβία
2. Διαταραχή πανικού με αγοραφοβία
3. Αγοραφοβία χωρίς ιστορικό διαταραχής πανικού
4. Ειδική φοβία
5. Κοινωνική φοβία
6. Ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή
7. Διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό στρες
8. Διαταραχή από οξύ στρες
9. Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή
10. Αγχώδης διαταραχή οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση
11. Αγχώδης διαταραχή προκαλούμενη από ουσίες
12. Αγχώδης διαταραχή μη προκαλούμενη αλλιώς

πηγη :http://www.anew.gr/psychology/article.php?aid=63