Πολλές φορές ξεκινάς να σκέφτεσαι κάτι. Και μετά το παγώνεις. Ξαφνικά. Δεν γνωρίζεις το «γιατί» (αυτό το «γιατί» μας ακολουθεί πάντα) και λίγο αργότερα ο νους περιπλανιέται και ίσως χαθεί και καταλήξει να σκέφτεται κάτι άλλο ηθελημένα ή αθέλητα, συνειδητά ή όχι και τόσο συνειδητά («ποτέ ασυνείδητα»). Άλλωστε, δεν είμαστε ποτέ μόνοι δίχως ερεθίσματα, δίχως κάτι να μας κεντρίζει την προσοχή ή να μας οδηγεί σ’ενα κουτάκι που λέγεται μνήμη. Αναρωτιέμαι, αν τελικά μπορούμε να «βυθιστούμε στις σκέψεις μας», όπως συχνά αναφέρουμε σε στιγμές απείρου προβληματισμού.
Μια έρευνα που διάβασα πρόσφατα και η οποία πραγματοποιήθηκε από τον ψυχολόγο Timothy Wilson και τους συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο της Virginia μελέτησε το αν και κατά πόσο οι άνθρωποι απολαμβάνουν τη σιωπηλή σκέψη τους όντες απομονωμένοι από αποιονδήποτε άλλο περισπασμό. Ζήτησαν από ένα δείγμα 409 φοιτητών να καθίσουν μόνοι τους με παρέα τις σκέψεις τους για έξι έως δεκαπέντε λεπτά σ’έναν ειδικά διαμορφωμένο για το πείραμα χώρο, αραιά επιπλωμένο και δίχως παράθυρα. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες θα έπρεπε να αξιολογήσουν την απόλαυση και την πλήξη που πιθανόν θα χαρακτήριζε την διαδικασία αυτή σε μία κλίμακα από το ένα (καθόλου) έως το εννιά (εξαιρετικά). Μεταβλητές, όπως το απογυμνωμένο δωμάτιο που θα μπορούσε από μόνο του να θεωρηθεί downer, η ηλικία καθώς και η εμπλοκή με την τεχνολογία ελέγχθηκαν σε μία δεύτερη φάση της πειραματικής διαδικασίας και δεν φάνηκε να δημιουργούν στατιστικά σημαντικές διαφορές στα αποτελέσματα. Οι φοιτητές τελικά έδωσαν τόσο στην απόλαυση όσο και στην πλήξη μέτριες βαθμολογίες (4-6), αν και θεώρησαν την διαδικασία του να κάθεται κάποιος και να σκέφτεται ως απολαυστική. Ο Wilson και οι συνεργάτες του, ωστόσο, ερμήνευσαν τα αποτελέσματα και κατόπιν υποστήριξαν οτι φαίνεται πως «οι άνθρωποι δεν απολαμβάνουν την διαδικασία του «απλώς να σκέφτονται»».Με σκοπό να αποσαφηνιστούν τα αποτελέσματα αλλά και να μελετήσουν πού μπορεί να φτάσουν οι συμμετέχοντες, ώστε να ξεφύγουν από τις σκέψεις τους, σχεδίασαν ένα νέο πείραμα. Συγκεκριμένα, ζητήθηκε από σαράντα δύο φοιτητές αυτή τη φορά να καθίσουν σε μια καρέκλα, όπου οι αστράγαλοί τους θα ήταν συνδεδεμένοι με καλώδια, τα οποία θα μετέφεραν ένα δυσάρεστο αλλά όχι τόσο επώδυνο ηλεκτρικό σοκ. Τα υποκείμενα θα έπρεπε να χαθούν σε σκέψεις που θα τους προσέφεραν χαρά (δόσεις χαράς αν μου επιτρέπεται) αλλά αυτή τη φορά θα είχαν τη δυνατότητα να παράσχουν αυτοβούλως μια ηλεκτρική εκκένωση στον εαυτό τους. Η ομάδα δήλωσε έκπληκτη από τα ευρήματα, καθώς 12 από τους 8 άνδρες και 6 από τις 24 γυναίκες χρησιμοποίησαν το ηλεκτροσοκ 1-9 φορές ενώ ένας άνθρωπος 190 φορές στην διάρκεια της έρευνας. «Το να είσαι μόνος με τις σκέψεις σου για 15’ είναι προφανώς τόσο απωθητικό που οδηγεί πολλούς συμμετέχοντες να το διαχειριστούν με τη χρήση ηλεκτροσόκ.», επεσήμανε η ερευνητική ομάδα, ενώ ο ψυχολόγος του Χαρβαρντ Daniel Gilbert τονίζει πως «oι άνθρωποι προτιμούν το ηλεκτροσόκ από την ίδια τους τη σκέψη». Ίσως οι κλυδωνισμοί μέσω του σοκ να διεγείρουν νέες ιδέες ή να οδηγούν τα άτομα να σκέφτονται προς νέες κατευθύνσεις. Άλλωστε, ο Wilson διατείνεται πως όταν ο άνθωρπος αρχίζει την εξερεύνηση της σκέψης του είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κατευθύνει τις σκέψεις του σε ευχάριστα μονοπάτια και να μείνει εκεί. Συνεπώς, θα μπορούσαμε να πούμε πως οι συμμετέχοντες, αν και τους δόθηκε η εντολή να κάνουν ευτυχισμένες σκέψεις, οι ίδιοι, επειδή βρίσκονταν μόνοι, δεν κατόρθωσαν να μείνουν σε αυτές και οδηγήθηκαν σε αρνητικά μονοπάτια περίσκεψης, γεγονός που τους δημιούργησε δυσφορία. Το ηλεκτροσόκ θα μπορούσε να θεωρηθεί μια τεχνική διαχείρισης της δυσφορίας που αισθάνονταν.Θα κλείσω, όπως το κάνει εύστοχο κατ’εμέ το ίδιο το άρθρο. «Ίσως το πιο ανησυχητικό της αδυναμίας μας να απολαύσουμε τις δικές μας σκέψεις είναι ότι η ψυχική μας διάθεση υποτίθεται ότι είναι (πρέπει να είναι, λέω εγώ) ευχάριστη. Εντούτοις, οι δυσάρεστες σκέψεις συχνά εξυπηρετούν τους σκοπούς του σωματικού πόνου, προειδοποιώντας μας για τα προβλήματα που χρήζουν επίλυσης προκειμένου να μην επιδεινωθούν. Το ανθρώπινο μυαλό δεν έχει στόχο να μοιάσει με μια καρτ-ποστάλ από τον παράδεισο που απεικονίζει μια σταθερή εικόνα τροπικής ευδαιμονίας. Πρόκειται για μια τεράστια και περίπλοκη χώρα θαυμάτων, του οποίου ολόκληρη η τοπογραφία μπορεί να μεταβληθεί στη στιγμή. Θα μπορούσαμε να περιηγηθούμε στον εσωτερικό μας κόσμο με έναν τρόπο, ώστε να καταστρατηγούνται οι δυσάρεστες και ενοχλητικές σκέψεις ή απλώς να αντιμετωπίσουμε το μη προσδοκώμενο και να περιπλανηθούμε.».
Όσο έγραφα το άρθρο, περιπλανήθηκα. Οι σκέψεις είναι διάχυτες γιατί η ζωή μας χαρακτηρίζεται από χάος. Το θέμα είναι, αν καμιά φορά δεν αντέχουμε τον εαυτό μας γιατί τον φοβόμαστε. Ο φόβος είναι μαύρος, το μαθαίνουμε από παιδιά αλλά καθώς μεγαλώνουμε καταλαβαίνουμε ότι ακόμη και στο σκοτάδι μπορούμε να δούμε.
Βίκυ Κολλάρου Ψυχολόγος
http://animartists.com/2014/11/01/daydreaming-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%B5%CE%B9%CF%83-%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%86%CF%84%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%B9/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου